Махсус мактаб алоҳида шароитларда таъминлаш, тарбиялаш ва таълим беришга муҳтож болаларга (тарбияси оғир болалар) таълим беришни, уларнинг касб-ҳунар тайёргарлиги ва ижтимоий-педагогик реабилитациясини амалга оширувчи ихтисослаштирилган ўқув-тарбия муассасаси ҳисобланади. Махсус мактаб ўғил болалар учун алоҳида, қиз болалар учун алоҳида ташкил этилади.
Махсус мактабга 11 ёшдан 16 ёшгача (умумий ўрта маълумот олишни тугалламаган) вояга етмаганлар қуйидаги ҳолларда жойлаштирилиши мумкин, агар улар:
Суд ажрими махсус мактабга жойлаштириш учун асос ҳисобланади.
Махсус мактабнинг гуруҳ ва синфидаги болалар сони 25 нафардан ошмаслиги лозим.
Ота-оналар (уларнинг ўрнини босувчи шахслар) ҳеч бир чекловсиз тарбияланувчилардан хабар олиш, махсус мактабнинг ўқув-тарбиявий фаолияти, болаларининг ижтимоий-педагогик реабилитацияси жараёни билан танишиш ҳуқуқига эга.
Тарбияси оғир ҳар бир бола болалар учун ички ишлар органлари шахсий ҳужжатлар йиғмажилди расмийлаштиради.
Вояга етмаганнинг шахсий ҳужжатлар йиғмажилдида қуйидаги ҳужжатлар мавжуд бўлади:
Махсус мактабда қуйидагилар махсус шарт-шароитлар таъминланади:
Тарбияланувчининг махсус мактаб ҳудудидан ташқарига чиқиши мактаб раҳбариятининг ёзма рухсатномасига кўра фақат мактаб ходимлари ёхуд ота-онаси ёки ота-онаси ўрнини босувчи шахслар кузатувида амалга оширилиши мумкин.
Тарбияланувчи махсус мактабни ўзбошимчалик билан тарк этган тақдирда маъмурият бу ҳақда ота-онасини ва мазкур мактаб жойлашган жойдаги ва тарбияланувчининг яшаш жойидаги ёки турган жойидаги ички ишлар органларини хабардор қилади ҳамда ички ишлар органлари билан биргаликда уни топиш ва махсус мактабга қайтариш чора-тадбирларини кўради.
Ғайриҳуқуқий хатти-ҳаракатлар содир этган тарбияланувчиларга нисбатан қуйидаги интизомий жазо чоралари қўлланилиши мумкин:
Тарбияланувчиларга нисбатан:
Таълим олишдаги ютуқлари, жамоат ишларидаги фаол иштироки учун махсус мактаб тарбияланувчилари учун қуйидаги рағбатлантириш чоралари белгиланади: